“Ξέρεις, κάθε ταξίδι ανοίγεται στα περιστέρια Όλος ο κόσμος ακουμπάει στη θάλασσα και τη στεριά Θα πιάσουμε το σύννεφο θα βγούμε από τη συμφορά του χρόνου… Στις εξοχές της ανοιχτής καρδιάς Θα δούμε να ξαναγεννιέται ο κόσμος”.
Οδυσσέας Ελύτης.
Με το συμβολικό αυτό στοίχο “ανοίγουμε πανιά” για να ταξιδέψουμε στο τόπο που ζούμε. Στο τόπο που γεννήθηκαν και μεγαλώνουν τα παιδιά μας, το Ηράκλειο Αττικής. Πιάνουμε το σύννεφο της ιστορίας, για να το γνέσουμε, όπως οι γιαγιάδες το μαλλί στη ρόκα. Να το κάνουμε νήμα και να φτιάξουμε το Μύττο που θα ξετυλίξουμε περιδιαβαίνοντας τις γειτονίες της πόλης μας. Με την ελπίδα ότι το ταξίδι αυτό θα το πραγματοποιήσουμε, όχι μόνο με τη φαντασία μας, αλλά και στη πραγματικότητα (μαζί με τα παιδιά μας), σαλπάρουμε…(Στους στόχος του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων του 4ου Δημοτικού σχολείου Ηρακλείου Αττικής είναι να οργανώσει μικρές εκδρομές στις γειτονίες της πόλης και μέσα από τη διαδραστικότητα τα παιδιά μας να μάθουν για τη πόλη που ζουν. Να την αγαπήσουν, να την φροντίσουν και να την υπερασπιστούν).
Γιατί ονομάστηκε Ηράκλειο;
Η πόλη που κατοικούμε πήρε το όνομα της από τον Ηρακλή, καθώς στα παλιά χρόνια χτίστηκε στη περιοχή μας το Ιερό του. Αυτό το Ιερό ήταν κτισμένο στο σημείο που σήμερα δεσπόζει ο Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου. Δηλαδή στη δική μας γειτονιά! Στη δική μας πλατεία. Μάλιστα αν παρατηρήσουμε λίγο πιο προσεκτικά το εξωτερικό του Ναού θα διαπιστώσουμε ότι για την ανέγερσή του έχουν αξιοποιηθεί θραύσματα και αρχιτεκτονικά υπολείμματα του Ιερού του Ηρακλή.
Τα πολύ παλιά αυτά χρόνια το σημερινό Ηράκλειο αποτελούσε έναν από τους δήμους του Κλεισθένη. Τότε ήταν γνωστό με το όνομα Δήμος Ηφαιστιάδων ή Ιφιστία. Στο δήμο αυτό κατοικούσε η Ακαμαντίδα φυλή η οποία πήρε το όνομά της από τον Ακάμαντα, ο οποίος ήταν γιος του Θησέα. Μάλιστα όπως αναφέρουν οι ιστορικοί την περιοχή μας επισκεπτόταν εκείνα τα χρόνια ένας από τους μεγαλύτερος φιλοσόφους όλων των εποχών ο Πλάτων. Στο δήμο Ηφαιστιάδων ο Πλάτων, είχε ένα μεγάλο κτήμα.
Ρωμαϊκή περίοδος
Κατά τη Ρωμαϊκή εποχή στη περιοχή που σήμερα βρίσκεται το Παλαιό Ηράκλειο, υπήρχε ένα αγρόκτημα (λατιφούντιο). Αυτό επιβεβαιώνεται από τα πηγάδια που έχουν εντοπιστεί στην οδό Αγίου Γεωργίου. Τα πηγάδια εκείνη την εποχή δεν αξιοποιούνταν μόνο για αποθήκευση πόσιμου νερού, αλλά και για τη συντήρηση και διατήρηση των καρπών που καλλιεργούσαν στα αγροκτήματα. Μάλιστα οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είχαν ανακαλύψει ότι η χρήση των κεραμικών υλικών και της άμμου βοηθούσε, κατά τους θερινούς μήνες να διατηρείται ακόμα πιο χαμηλή η θερμοκρασία στο εσωτερικό τους. Σύμφωνα με μαρτυρίες, “τα πηγαδάκια αυτά ήταν κιούπια θαμμένα στη γη χωρητικότητας 400 λίτρων κτισμένα από τούβλα με άριστη επικάλυψη ποταμίσιας άμμου”. Τα πηγάδια αυτά αξιοποίησαν αργότερα κατά την οθωμανική περίοδο οι αρβανίτες κάτοικοι προκειμένου να κρύψουν από τους Τούρκους τα προϊόντα που παρήγαγαν.
Το Αδριάνειο υδραγωγείο
Το Αδριάνειο Υδραγωγείο ξεκίνησε να κατασκευάζεται από τον Ρωμαίο αυτοκράτορα Αδριανό με στόχο να υδροδοτηθεί η ρωμαϊκή συνοικία της Αθήνας. Οι εργασίες για την κατασκευή του υδραγωγείου ξεκίνησαν το 134 μ.Χ. και ολοκληρώθηκαν από το διάδοχο του Αδριανού τον Πίο Αντώνιο.
Το δίκτυο του υδραγωγείου ήταν μήκους 25 χιλιομέτρων. Ξεκινούσε από την περιοχή του Τατοΐου, όπου και συγκεντρωνόταν μεγάλες ποσότητες νερού, προερχόμενες από την Πάρνηθα. Με τη βαρύτητα το νερό έφτανε μέσω των εδικών αγωγών στην Αθήνα. Τι σχέση όμως μπορεί να έχει το ιστορικό αυτό υδραγωγείο με τη περιοχή μας; Μέρος του δικτύου των 25 χιλιομέτρων περνούσε από τη πόλη μας. Ουσιαστικά το νερό ακολουθούσε με φυσική ροή τη διαδρομή Μενίδι, Μεταμόρφωση, Ηράκλειο, Χαλάνδρι, Ν.Ψυχικό, Αμπελόκηποι, Λυκαβητός. Μέρος του υδραγωγείου σώζεται και στις μέρες μας. Υπολείμματα του εντοπίζονται στην οδό Εθνομαρτύρων στο Π.Ηράκλειο.
Το ταξίδι μας το επόμενο διάστημα θα συνεχιστεί κατά τη βυζαντινή περίοδο, θα φθάσουμε στα νεότερα χρόνια, όπου την εποχή του Όθωνα το Παλαιό Ηράκλειο αποτέλεσε αποικία των Βαυαρών. Θα συνεχίσουμε την ανθρωπογεωγραφική μας “εξερεύνηση” για να δούμε το προφίλ των κατοίκων της περιοχής. Θα μάθουμε πότε χτίστηκε το σχολείο μας, καθώς και τι υπήρχε στο σημείο αυτό τα παλιά χρόνια. Θα “επισκεφθούμε” τους Ιερούς ναούς του Αγ. Γεωργίου και του Αγ. Λουκά για να μάθουμε την ιστορία τους, θα βρεθούμε στη πλατεία μας για να μελετήσουμε γιατί φτιάχτηκε εκεί το ηρώο…το ταξίδι συνεχίζεται. Όσοι γονείς διαθέτουν αρχειακό υλικό (κείμενα και φωτογραφίες), το οποίο είναι τεκμηριωμένο μπορούν να μας το αποστέλλουν προκειμένου να το αξιοποιήσουμε. Ο βασικός πυρήνας των πληροφοριών που αναφέρονται παραπάνω έχουν αντληθεί από το Δήμο Ηρακλείου.